Dobiegł końca polsko-ukraiński projekt szkolnej mediacji rówieśniczej. W dniach 21 – 28 kwietnia Dom Pojednania i Spotkań im. Św. Maksymiliana Kolbego realizował projekt „Mediacja szkolna jako element wychowania obywatelskiego. Doświadczenie polskie dla Ukrainy”. Głównym założeniem programowym przedsięwzięcia było przeprowadzenie serii warsztatów i zajęć edukacyjnych w zakresie mediacji rówieśniczej dla aktywnych uczniów klas gimnazjalnych z Obwodu Ługańskiego na Ukrainie i Gdańska, którzy pragną w swoich szkołach pełnić rolę mediatorów w rozwiązywaniu konfliktów rówieśniczych.
W tym celu w Gdańsku został zorganizowany 7-dniowy kurs edukacyjny dla 12 uczniów z Polski i 12 z Ukrainy, który poprowadzili doświadczeni trenerzy z Polskiego Centrum Mediacji we współpracy z trenerami z partnerskiej organizacji z Ukrainy – Ługańskiej Obwodowej Grupy Mediacji. Naukowy patronat nad projektem sprawowała gdańska Szkoła Wyższa „Ateneum”. Uczestnicy projektu od pierwszych dni byli bardzo zaangażowani w program, aktywnie uczestniczyli w warsztatach i wysoko ocenili możliwość pogłębienia wiedzy o mediacji szkolnej wraz z kolegami i koleżankami z sąsiedniego kraju.
Trenerzy wykorzystali w szkoleniu gry i aktywne formy pracy, co pomogło uczestnikom nie tylko dobrze się zintegrować, ale także porozumiewać się bez biegłej znajomości polskiego i rosyjskiego/ukraińskiego. „Miło wiedzieć, że brak znajomości języka nie stanowi przeszkody w nawiązywaniu przyjaźni” – zgodnie twierdzili uczestnicy. Warsztaty i zajęcia były cały czas tłumaczone na język polski i rosyjski oraz ukraiński. Czas wolny młodzież spędzała razem, poznając się nawzajem i pogłębiając znajomość języków obcych. Zajęcia skonstruowano z uwzględnieniem różniącego się u uczestników bagażu doświadczeń i wiedzy na temat mediacji rówieśniczej. Pomocne okazały się m.in. różne formy warsztatów i pracy grupowej, łączące elementy teoretyczne z praktycznymi. Trudne i pojemne treści przekazywano w łatwym dla percepcji formacie m.in. scenek, gier psychologicznych, podziału ról i grup fokusowych, co również zostało docenione przez młodzież: „Bardzo nam się podobało, że oprócz teoretycznej części były także scenki, zadania psychologiczne, gry” – podkreślił jeden z uczestników. Podczas zajęć poruszone zostały podstawowe zagadnienia konfliktu i mediacji, a młodzież rozwijała umiejętności odczytywania i wykorzystywania „mowy ciała”, kontrolowania i studzenia emocji. Trenerzy kładli nacisk na takie ważne cechy mediatora, jak umiejętność rozumienia racji każdej strony konfliktu, analizowania poszczególnych faz konfrontacji i przewidywania jej przebiegu. Jednym z kluczowych elementów kompetencji mediatora jest bezstronna i trzeźwa ocena sytuacji. Trenerzy poświęcili szczególną uwagę kształtowaniu tej umiejętności, podkreślając jej wpływ na osiągnięcie rozwiązania satysfakcjonującego zwaśnione strony. Mnogość praktycznych zadań i scen rodzajowych zapewniła utrzymanie uwagi młodzieży w czasie długotrwałych zajęć. Tym bardziej, że jak było wspominane, poziom wiedzy i umiejętności uczestników kształtował się różnie. Ze wspomnień uczestniczki projektu z Ukrainy: „Myślę że nie wszyscy wiedzą kim jest mediator. Prawdę mówiąc ja sama nie do końca wiedziałam, jaka jest rola takiej osoby w społeczeństwie. Jak się jednak okazało, to jest taka trzecia strona, która pomaga rozwiązać konflikt, ale nie stoi po czyjeś stronie. Na warsztatach uczyliśmy się poprzez scenki, odgrywając sytuacje konfliktowe i „testując” rolę mediatora w ich rozwiązywaniu”.
„Bez mediacji trudno żyć, porozumiewać się, mieć jakieś stosunki z ludźmi, dlatego że codziennie jesteśmy świadkami lub uczestnikami konfliktu. Znajomość zasad mediacji może być przydatna w unikaniu konfliktów lub sprawnym im rozwiązywaniu. Polecam wszystkim naukę prawideł mediacji, która okaże się skuteczna, gdy ktoś będzie potrzebował waszej pomocy..” – twierdzi z entuzjazmem kolejny uczestnik warsztatów.
Na zaproszenie polskich uczestników, goście z Ukrainy odwiedzili Zespół Szkół STO nr 1 w Gdańsku, w której uczą się ich polscy rówieśnicy. Ukraińska grupa nie kryła zaskoczenia ogromną gościnnością, z jaką została podjęta w partnerskiej placówce. Odbyła się m.in. wycieczka po szkole, a chętni mogli uczestniczyć w lekcjach i porównać ich przebieg do rodzimych zajęć. Czas wolny od zajęć zagospodarowany został w sposób twórczy i poznawczy. Grupa m.in. zwiedziła muzeum zamkowe krzyżaków w Malborku, a w Sopocie relaksowała się na najdłuższym w Europie drewnianym Molo. Projekt został zrealizowany pomyślnie, a głównym efektem jest grupa 24 młodych mediatorów rówieśniczych, przeszkolonych i przygotowanych do pełnienia roli pośredników w rozwiązywaniu konfliktów w swoich szkołach. Będą oni także pełnili rolę ambasadorów pokojowych metod rozwiązywania sporów, a dzięki przeszczepionej w trakcie projektu energii i poczuciu odpowiedzialności obywatelskiej, zaktywizują swoich rówieśników i przyczynią się do zmniejszenia ilości aktów przemocy we własnym środowisku.
Organizatorom przedsięwzięcia towarzyszy wzniosłe i zobowiązujące zarazem poczucie zrealizowanego celu. Został bowiem zdiagnozowany problem znikomej wiedzy w szkołach na Ukrainie w zakresie praw człowieka i mediacji, a podjęte działania projektowe przyczyniły się do poprawy sytuacji w grupie docelowej. W związku z powyższym DMK będzie kontynuować projekt w kolejnych latach, przekazując polskie i czerpiąc z ukraińskich doświadczeń w zakresie mediacji szkolnej.
Sofiia Useinova, koordynator projektu
Projekt „Mediacja szkolna jako element wychowania obywatelskiego. Doświadczenie polskie dla Ukrainy”
jest dofinansowany przez Fundację Edukacja dla Demokracji z programu „Przemiany w Regionie – RITA”.
